Βασίλης Κορκίδης,
πρόεδρος της ΕΣΕΕ
(Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου) και πρόεδρος του
ΕΒΕΠ (Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς)
Κύριε Κορκίδη, έπειτα από αρκετά χρόνια ραγδαίας εμπορικής ανάπτυξης
και πέντε χρόνια ύφεσης, ποια είναι η δυναμική του εμπορικού κλάδου και ποια
είναι η εκτίμησή σας για το 2014;
Είναι γεγονός ότι νιώθουμε
αποδυναμωμένοι. Τα έξι χρόνια ύφεσης εκ των οποίων τα τέσσερα χρόνια χωρίς τις
τράπεζες να μπορούν να τροφοδοτήσουν την αγορά, έχουν φέρει πάρα πολλές
επιχειρήσεις στα όριά τους. Οι επιχειρήσεις που έχουν βάλει λουκέτο την
τελευταία διετία είναι πάνω από 68.000. Έχουν χαθεί πάνω από 135.000 θέσεις
εργασίας, εργοδοτών και υπαλλήλων. Μόνο από την πλευρά των εργοδοτών έχουμε
45.000 ανέργους.
Αυτό που περιμένουμε για το 2014
είναι η σταθεροποίηση της αγοράς. Δεν σας κρύβω ότι η πτώση του τζίρου των
εμπόρων από 77 δις. ευρώ το 2008 στα 48 δις. ευρώ το 2013 αφήνει έλλειμμα 29
δις. ευρώ, που δεν είναι εύκολο να αναπληρωθεί. Βεβαίως οι επιχειρήσεις που
έκλεισαν άφησαν ένα κενό. Έχει μικρύνει όμως τόσο πολύ η πίτα της αγοράς που
όσο λιγότερες και εάν είναι οι επιχειρήσεις,
το κομμάτι που τους αναλογεί δεν επαρκεί για να συντηρηθούν.
Απελευθέρωση ωραρίου, μισθωμάτων, αμοιβών και
εργασιακών σχέσεων είναι
δομικά θέματα για τη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Ποιο καθεστώς πρέπει να
διέπει τις εμπορικές επιχειρήσεις για να είναι υγιείς και ανταγωνιστικές;
Αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να
κάνουμε για να ακολουθούμε το ρεύμα των καιρών και να βαδίζουμε στο σωστό δρόμο
είναι να ορίσουμε την εμπορική
χωροταξία. Δεν είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των επιχειρήσεων σε σύγκριση με
τους κατοίκους. Έχουμε 1 επιχείρηση ανά 17 κατοίκους και 1 εμπορική επιχείρηση
ανά 40 κατοίκους. Αυτά τα ποσοστά κατά μέσο όρο ισχύουν σε όλες τις χώρες της
Ευρώπης ίδιου ή ανάλογου με την Ελλάδα μεγέθους και πληθυσμού. Όμως αυτό που
κάνουμε λάθος είναι ότι δεν έχουμε καθορίσει ποιες είναι οι περιοχές που θα
πρέπει να έχουν εμπορική δραστηριότητα. Με αποτέλεσμα να δημιουργούνται
καταστήματα κάτω από μια πολυκατοικία, να συντηρούνται αυτά τα καταστήματα με
τους κατοίκους των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας και να μη βλέπουμε πιο
μακριά. Έτσι δημιουργήθηκαν επιχειρήσεις και εμπορικά καταστήματα ανάγκης και
όχι ευκαιρίας. Ανάγκη είναι κάτι το οποίο κάνεις γιατί το έκανε και ο διπλανός
σου, γιατί υπάρχει ανεργία, ενώ ευκαιρία είναι κάτι βιώσιμο, μια δραστηριότητα
που συμπληρώνει την αλυσίδα της αγοράς. Εμείς δυστυχώς όλα αυτά τα χρόνια χωρίς
να το συνειδητοποιούμε στεκόμασταν στην επιχειρηματικότητα ανάγκης που δεν έχει
διάρκεια. Έτσι σήμερα ανεξάρτητα από την κρίση οι περισσότερες από τις
καινούργιες επιχειρήσεις έχουν διάρκεια ζωής κατά μέσο όρο 3 χρόνια.
Πώς αντιδρούν οι μικρομεσαίοι σχετικά με αυτό;
Σαφέστατα οι μικρομεσαίες
επιχειρήσεις, οι μονοπρόσωπες επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα να
κάνουν έρευνα αγοράς, θα πρέπει να έχουν καλύτερη πληροφορόρηση από τα
τριτοβάθμια όργανα, τις ομοσπονδίες, τα επιμελητήρια, όπως και από το
Παρατηρητήριο Εμπορίου. Εμείς στο Επιμελητήριο Πειραιά έχουμε διαμορφώσει
χώρους, όπου μπορούν να έρθουν νέοι επιχειρηματίες να στήσουν την επιχείρησή
τους για τρεις μήνες χωρίς να πληρώνουν τις βασικές υποδομές, να δουν εάν αυτό
που προσπαθούν να ξεκινήσουν είναι βιώσιμο και αξίζει τον κόπο. Και μετά από
τρεις μήνες εάν υπάρχει ανταπόκριση να προχωρήσουν στην ανάπτυξη της δραστηριότητάς τους, χωρίς τον
κίνδυνο της υπεχρέωσης και της απογοήτευσης.
Κύριε Κορκίδη, πώς διαμορφώνεται το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς;
Πρέπει να φέρουμε σε ισορροπία τα
θηρία με τα κατοικίδια. Μας δίνεται πλέον η ευκαιρία, έχοντας 1 στα 2 μαγαζιά
ξενοίκιαστα στο κέντρο των πόλεων, να διατηρήσουμε τα ενοίκια σε χαμηλά επίπεδα
και να μην ξαναπάμε στις υπερβολές του αέρα, της εμπορικής αξίας και τις
υπερτιμήσεις. Αυτό θα επιτευχθεί εάν διατηρηθεί η επαγγελματική στέγη,
απαλλαγμένη από τις υπερβολές του παρελθόντος. Είναι γεγονός ότι στην επόμενη
τριετία θα έχουμε αλλαγή στις συνθήκες της αγοράς, θα αρχίσει να αυξάνεται και
θα ανοίξει η όρεξη των ιδιοκτητών να ζητούν παραπάνω ενοίκιο. Από τη στιγμή που
φέραμε σε ισορροπία τις τιμές των μισθώσεων ώστε να είναι βιώσιμη μια
επιχείρηση, καλό είναι να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε έναν απλό κανόνα, τη
συνέπεια δηλαδή. Εάν είναι συνεπής ο ιδιοκτήτης και ο ενοικιαστής, να μπορεί τότε η μεταξύ τους
συμφωνία να επεκτείνεται. Αυτό δεν περιορίζει τις ελεύθερες διαπραγματεύσεις.
Η κάθε αγορά έχει κάποιες
ιδιαιτερότητες. Αυτό που έχουμε προτείνει είναι η κάθε περιφέρεια και τοπική
κοινωνία να μπορούν να κάνουν δύο πράγματα, πρώτον να υποδεχτούν τον
καταναλωτή, να τον προσελκύσουν και δεύτερον να τον ακολουθήσουν. Στο πλαίσιο
αυτό προσπαθούμε να κάνουμε τους μικροεισαγωγείς Έλληνες μικροεξαγωγείς. Σήμερα
τα μεταφορικά είναι πολύ υψηλά και αυτό κάνει απαγορευτική τη δραστηριοποίηση
του Έλληνα μικροεξαγωγέα. Για παράδειγμα, στον τομέα των τροφίμων υπάρχουν
1.500 επιχειρήσεις, εστιατόρια ελληνικά σε 14 χώρες της Ευρώπης, που μπορούν να
εξυπηρετηθούν από τους Έλληνες μικροεξαγωγείς. Για αυτό προσπαθήσαμε και
θεσμοθετήσαμε το σήμα ποιότητας της ελληνικής μεσογειακής διατροφής. Υπογράψαμε
ως ΕΣΕΕ με τη ΣΕΛΕΤΡΟΠΕ που είναι 63 επιχειρηματίες, Έλληνες του εξωτερικού με
έδρα το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία, την Αυστρία και αλλού στην αγορά των
τροφίμων. Συμφωνήσαμε εμείς ως ΕΣΕΕ με κάποια στάνταρτ και σε συνεργασία με το
Πανεπιστήμιο Αιγαίου να δοθεί το σήμα πιστοποίησης τόσο στον εξαγωγέα τροφίμων
όσο και στο κατάστημα στο εξωτερικό. Θα πρέπει το 60% των ειδών στο εστιατόριο
να είναι ελληνικά. Για τη φιλοτέχνηση αυτού του σήματος θα γίνει ένας
διαγωνισμός στο Ελληνικό Ευρωπαϊκό Σχολείο με τη συμμετοχή των Ελληνόπουλων του
εξωτερικού, να μας φιλοτεχνήσουν εκείνα το σήμα που θα τους κέντριζε το ενδιαφέρον
τους εάν το έβλεπαν στην τζαμαρία ενός εστιατορίου. Να σημειώσουμε ότι οι άλλες
ευρωπαϊκές χώρες ήδη το κάνουν.
Νέοι επιχειρηματίες, νέες επιχειρήσεις από τη μια πλευρά, προβλήματα
ρευστότητας και συντεχνιακές συμπεριφορές από την άλλη, συνθέτουν ένα εκρηκτικό
μίγμα. Πώς μπορούμε να οδηγηθούμε στην πραγματική ανάπτυξη;...
Πιστεύω στην επιχειρηματικότητα
των νέων, που έχουν κατάρτιση και μόρφωση. Θεωρώ ότι το μοντέλο χορήγησης
χαμηλότοκων δανείων θα έπρεπε να ακολουθηθεί και στην περίπτωση του ταμείου
επιχειρηματικότητας για τους νέους. Το δεύτερο είναι ότι τα νέα παιδιά, ανεξάρτητα
από τις σπουδές τους, θα πρέπει να ασχοληθούν με την αγροτική παραγωγή. Δεν
είναι πλέον η δουλειά του αγρότη όπως ήταν πριν από χρόνια. Σήμερα οι
καλλιέργειες γίνονται με πολύ σύγχρονα μέσα. Πιστεύω ότι τα παιδιά που
τελειώνουν τη γεωπονική θα έπρεπε να είναι επικεφαλής ομάδας τεσσάρων-πέντε
επιχειρηματιών μιας περιοχής που θα τους κατευθύνουν σε καλλιέργειες
περιζήτητες διεθνώς. Το τρίτο είναι η ενασχόληση των νέων με τη ναυτιλία.
Οι συντεχνιακές τακτικές είναι
ένα θέμα που όλοι το γνωρίζουμε. Αμφιβάλλω ότι έχουν εισπραχθεί τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από το κράτος για
τέτοιου είδους τακτικές. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε το
χρηματιστήριο εμπορευμάτων και ναυτιλιακών αξιών. Όχι απλώς τα δημοπρατήρια. Χρηματιστήριο
εμπορευμάτων λειτούργησε στον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη το 19ο
αιώνα και από το 1993 όταν σταμάτησε τη δραστηριότητά του τα περιουσιακά του
στοιχεία πέρασαν στο Επιμελητήριο του Πειραιά. Σε συνεργασία με το
Χρηματιστήριο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ξεκίνησαν έρευνες για
συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, όπως το ελαιόλαδο, το σκραπ, τα αλλιεύματα.
Στην παρούσα φάση εξετάζεται έαν είναι βιώσιμη η λειτουργία ενός Χρηματιστηρίου
Εμπορευματικών Συναλλαγών. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι βιώσιμη με την προϋπόθεση
ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών θα του δώσει έναν υπερτοπικό χαρακτήρα. Υπάρχει
διάθεση για κάτι τέτοιο και τρόπος για να γίνει. Αιχμή του δόρατος μπορεί να
είναι το λιμάνι του Πειραιά και αργότερα της Θεσσαλονίκης. Κάτι αντίστοιχο
υπάρχει στην Ολλανδία, την Ιταλία, τη Βρετανία. Η δημιουργία ενός
χρηματιστηρίου εμπορευμάτων προϋποθέτει αξιοπιστία ως προς την παραγωγή, την
παράδοση, την παραλαβή, τη μεταφορά, την αποθήκευση. Αυτό που μπορεί να
προσφέρει στην αγορά είναι ενίσχυση του ανταγωνισμού και συνεπώς πτώση των
τιμών. Το χρηματιστήριο εμπορευμάτων μπορεί να δημιουργεί ένα κεφάλαιο για τους
παραγωγούς και να τους δίνει τη δυνατότητα να βελτιώνουν τη δουλειά τους και
τις αποδόσεις τους.
Υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για την ελληνική εμπορική αγορά;
Όχι δεν υπάρχει. Το κλειδί που θα
ξεκλειδώσει το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι να βγει η Ελλάδα στις αγορές και
ειδικότερα οι τράπεζες, γεγονός που θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη προς τη χώρα.
Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες αλλά και παλινδρομήσεις. Η βιωσιμότητα του ελληνικού
χρέους ορίζεται από την Κομισιόν και το ΔΝΤ με βάση το 124% του ΑΕΠ το 2020 και
το 110% το 2022 από το 175% που θα κλείσει φέτος. Στον προϋπολογισμό του 2014
υπάρχουν ελπίδες για στροφή της οικονομίας αλλά και ανησυχία για νέα μέτρα.
Επίσης προβλέπεται μετά από 6 χρόνια ύφεσης επιστροφή στην ανάπτυξη με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6% και
ελαφρά υποχώρηση της ανεργίας από 25,5% σε 24,5%. Η εξοδος στις διεθνείς αγορές
είναι για το 2014 το μεγάλο στοίχημα της ελληνικής οικονομία αφού θα είναι μια
κίνηση εμπιστοσύνης και τοο κλειδί που θα προσελκύσει επενδύσεις στη χώρα
μας.
Κρίσιμο θέμα επίσης για την
προσέλκυση επενδύσεων είναι το φορολογικό νομοσχέδιο. Για το 2014 πρέπει να
πληρώσουμε 20 δις. ευρώ άμεσους φόρους 24,5 δις. ευρώ έμμεσους φόρους, μέχρι το
τέλος του 2013 πρέπει να πληρωθούν 15,5 δις. ευρώ φόροι και χρωστάμε άλλα 20
δις. ευρώ λόγω ληξιπρόθεσμων. Έχουμε εσωτερικό χρέος της αγοράς που δεν μπορεί
να εξυπηρετηθεί. Και αυξάνονται συνεχώς τα ληξιπρόθεσμα, διότι η υπερφορολόγηση
μας έχει ξεπεράσει. Τα 2014 φορολογικά δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει. Η
φοροφολογία των επιχειρήσεων από το 20% πάει στο 26% για τα πρώτα 50.000 ευρώ, και
όσοι έχουν έσοδα πάνω από 50.000 ευρώ θα φορολογηθούν με 33%. Αυτό είναι
αντικίνητρο.
Θεωρείτε πως οι τιμές κινούνται κατ’αναλογία στην προσφορά και ζήτηση;
Υπάρχουν τομείς που επιδέχονται βελτίωσης τιμών και με ποιον τρόπο μπορεί να
επιτευχθεί αυτό;
Πραγματικά υπάρχουν κλάδοι που
έχουν ιδανικές συνθήκες ανταγωνισμού, όπως είναι η ένδυση και η υπόδηση, όπου
οι τιμές έχουν μειωθεί κατά 30%-35%, μπορεί και παραπάνω, όμως δεν υπάρχει
ζήτηση. Εκεί που δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε τις τμές είναι στην κατηγορία
των τροφίμων και πρόκειται για τα είδη πρώτης ανάγκης. Σε αυτήν κατηγορία
προϊόντων έχουμε επισημάνει δεκατρείς λόγους για τους οποίους δεν πέφτουν οι
τιμές στα τρόφιμα. Πρέπει συνδυαστικά και ταυτόχρονα να
αντιμετωπιστούν οι δεκατρείς λόγοι. Μάλιστα η τρόικα για πρώτη φορά ήρθε σε
επαφή με την ΕΣΕΕ, ζήτησε την έρευνα και προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την
κατάσταση. Το 85% των τροφίμων ελέγχεται από 5 πολυεθνικές. Υπάρχει μια
πολιτική στο χώρο της τιμολόγησης των πολυεθνικών που βασίζεται στο επιχείρημα
ότι στην Ελλάδα φορολογούνται πολύ περισσότερο για αυτό και έχουν υψηλότρες
τμές σε σχέση με άλλες αγορές.
Πώς συμπεριφέρεται πλέον ο Έλληνας καταναλωτής;
Ο Έλληνας καταναλωτής αρχίζει και
κάνει έρευνα αγοράς. Αυτό θα μείνει και
μετά την περίοδο της κρίσης. Με τον τρόπο αυτό συνετίστηκε και μεγάλη μερίδα
της αγοράς. Και ο έμπορος και ο καταναλωτής
γίνονται καλύτεροι.
Ποιες είναι οι ανακατατάξεις που παρατηρούνται στον εμπορικό χάρτη της
χώρας;
Πολλά εμπορικά καταστήματα που
κλείνουν γίνονται σουβλατζίδικα, εστιατόρια και καφετέρειες. Έχουμε μια
μετατόπιση της μικρής εμπορικής επιχείρησης στον τομέα των εστίασης. Για αυτό
είπα ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιχειρηματικότητα ανάγκης και την
επιχειρηματικότητα ευκαιρίας. Γιατί το να γίνει το εμπορικό κατάστημα καφέ και
να το κάνουν όλοι αυτό, δεν θα συντηρηθούν. Οι αλλαγές γίνοται σπασμωδικά και
υπό το καθεστώς πίεσης. Πιστεύω ότι πάντα υπάρχει ένα κενό στην αγορά και η
κρίση δημιουργεί ευκαιρίες. Είναι προτιμότερο να κάνεις κάτι ακριβότερο αλλά
βιώσιμο παρά κάτι φτηνό αμφιβόλου αποτελέσματος.
Πλέον η Ευρώπη αλλάζει νοοτροπία. Θεωρεί ότι
απέτυχε η εμπορική αποκέντρωση γιατί γκετοποίησε τα κέντρα των πόλεων, τα
απαξίωσε και σκοτείνιασε τις γειτονιές, όπου υπήρχαν οι παραδοσιακοί κάτοικοι
των πόλεων και δημιούργησε τα εμπορικά κέντρα των χωραφιών, των αγρών. Είδε ότι
αυτό απέτυχε. Γι’ αυτό αποφάσισε το 5% των πόρων της νέας προγραμματικής
περιόδου 2014-2020 να διατεθεί για την ανάπτυξη των κέντρων των πόλεων.
Ταυτόχρονα είναι πολύ φθηνότερη η επένδυση στο κέντρο των πόλεων σε σύγκριση με
τους χώρους εκτός πόλης. Είναι πιο φθηνό για έναν επενδυτή real estate να πάρει έναν σκοτεινό
δρόμο μιας πόλης και να δημιουργήσει ένα ανοιχτό εμπορικό κέντρο, παρά να
επενδύσει εκτός πόλης.
