Της Λέττας Καλαμαρά
Νέους ορίζοντες ανοίγει η
Ευρώπη στην επιχειρηματικότητα των νέων και την καινοτομία μετά τη σημαντική
απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εγκρίνει πρόγραμμα ύψους 79,4 δισ. ευρώ με
τον τίτλο HORIZON
2020. Σκοπός του προγράμματος είναι να ξεχωρίσουν οι άριστοι και να
δημιουργηθεί ένα σύγχρονο επιχειρηματικό οικοσύστημα για την ανάπτυξη της
Ευρώπης. Οι χώρες που θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν παραγωγικά και όχι
καιροσκοπικά τα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ορίζοντα 2020 θα αναδείξουν τις επιχειρήσεις
της επόμενης γενιάς.
Σύμφωνα με την Ευρωβουλευτή Maria
de Graca Carvalho, εισηγήτρια για τον Ορίζοντα 2020, θα δοθεί
βάρος σε όλο τον κύκλο της καινοτομίας,
στην αριστεία, στην επιστήμη, αλλά και
στην προσέλκυση των Ευρωπαίων επιστημόνων που έχουν φύγει εκτός της ηπείρου. Θα είναι το "βαρύ
πυροβολικό" της Ένωσης για την αντιμετώπιση της ανεργίας, ιδίως των νέων,
καθώς με τη διάθεση 11 περίπου δισ. ευρώ ετησίως μέχρι το 2020 σε νέες,
καινοτόμες επιχειρήσεις θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
Η
κύρια αλλαγή που φέρνει ο «Ορίζοντας 2020» σε σχέση με τα προηγούμενα
αντίστοιχα προγράμματα (7ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο/FP7 κ.λπ.) είναι ότι για πρώτη φορά γίνεται
η προσπάθεια να μετατραπεί η εξαιρετικής ποιότητας επιστημονική έρευνα σε καινοτόμες
υπηρεσίες και προϊόντα που θα αλλάξουν προς το καλύτερο τις ζωές των Ευρωπαίων
πολιτών. Ταυτόχρονα προβλέπεται η απλοποίηση των διαδικασιών συμμετοχής στα
διάφορα προγράμματα για επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και
δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις
οποίες αναμένεται να δοθούν πάνω από 3 δις ευρώ.
Η
δομή του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» στηρίζεται στο τρίπτυχο «Επιστημονική αριστεία» δηλαδή
επιστημονική έρευνα παγκόσμιου επιπέδου που θα οδηγήσει στις τεχνολογίες του
μέλλοντος και προσέλκυση στην Ε.Ε. των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο, «Βιομηχανική Υπεροχή» δηλαδή στρατηγική
επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και δημιουργία
καινοτόμων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που θα στηρίξουν την ανάπτυξη της Ε.Ε., «Κοινωνικές προκλήσεις» δηλαδή
στράτευση της επιστημονικής έρευνας πίσω από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η
Ε.Ε.
Βασικό
εργαλείο υλοποίησης των δράσεων είναι το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και
Τεχνολογίας (ΕΙΤ) που βασίζεται στο «Τρίγωνο της Γνώσης» (Εκπαίδευση, Έρευνα,
Καινοτομία). Σύμφωνα με τον Έλληνα ευρωβουλευτή, κ. Ι. Τσουκαλά, έναν από τους
πρωτεργάτες του ΕΙΤ, ο
Ορίζοντας 2020 έχει όλες τις προδιαγραφές να καταστεί η «μηχανή ανάπτυξης» της
Ευρώπης, στη βάση της επιστημονική αριστείας.
Ελλάδα
Στo ερώτημα τι μπορεί να διεκδικήσει η Ελλάδα με στόχο την ενίσχυση
της καινοτομικής επιχειρηματικότητας των νέων και την ανάπτυξη της χώρας όπως
τονίζει υψηλόβαθμο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
σε θέματα επιχειρηματικότητας "υπάρχουν
δύο ειδών χρηματοδοτικά εργαλεία με πόρους της Ε.Ε., εκείνα υπό την άμεση
ευθύνη της Επιτροπής όπως το HORIZON 2020 και εκείνα που διαχειρίζονται τα κράτη-μέλη (ΕΣΠΑ).
Για τα δεύτερα ξέρουμε το συνολικό ποσό που θα αναλογεί στην Ελλάδα, άρα είναι
κυρίως ελληνικό θέμα πώς θα κατανεμηθούν ανά στόχο. Τα πρώτα όμως κατανέμονται
μέσω ανοιχτών προσκλήσεων στους ενδιαφερόμενους. Η κατανομή τους είναι κυρίως
συνάρτηση της ζήτησης. Η Επιτροπή φροντίζει για μια ευρεία γεωγραφική
κατανομή".
Από την πλευρά του Ευρωπαίος
επιστημονικός σύμβουλος στον τομέα της βιομηχανίας και της έρευνας τόνισε πως "τα κονδύλια του Ορίζοντα 2020 αποδίδονται ανταγωνιστικά. Οι μεμονωμένοι
επιστήμονες, τα ερευνητικά κέντρα και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν
προτάσεις στις αντίστοιχες προσκλήσεις ενδιαφέροντος και, εφόσον επιλεγούν από
την αυστηρή και εξαιρετικά ανταγωνιστική διαδικασία, θα πάρουν τα κονδύλια που
τους αναλογούν με βάση την πρότασή τους. Μέχρι στιγμής από προηγούμενα παρόμοια
προγράμματα, συγκεκριμένα ελληνικά ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και
επιχειρήσεις τα πηγαίνουν γενικά πολύ καλά στη διεκδίκηση κονδυλίων.
Ενδεικτικά, το ΙΤΕ του Ηρακλείου και το ΕΚΕΤΑ της Θεσσαλονίκης βρίσκονται στις
θέσεις 13 και 18 αντίστοιχα, μεταξύ των top-50 σε απορρόφηση κονδυλίων
ερευνητικών κέντρων (μεταξύ μεγαθηρίων). Βέβαια η διεκδίκηση κονδυλίων γίνεται
όλο και πιο δύσκολη. Ο Horizon 2020 έχει κάποια εργαλεία που θα μπορούσαν να
βοηθήσουν την Ελλάδα, για παράδειγμα προβλέψεις για χρηματοδοτήσεις σε χώρες
"που έχουν μείνει λίγο πίσω" (stairway to excellence) ή ανταλλαγές
μεταξύ επιστημόνων με προηγμένες χώρες (twinning). Βέβαια και εκεί ο
ανταγωνισμός είναι μεγάλος με τις 12
χώρες που μπήκαν τελευταίες στην Ε.Ε.
Σημαντικό τέτοιο εργαλείο είναι και το
Περιφερειακό Πρόγραμμα Καινοτομίας (Regional Innovation Scheme) που ήταν πρωτοβουλία του Έλληνα
Ευρωβουλευτή κ. Ι. Τσουκαλά...
και το οποίο προβλέπει αξιοποίηση
διαρθρωτικών ταμείων για δημιουργία συμπράξεων καινοτομίας υπό την αιγίδα του
ΕΙΤ
που φιλοδοξεί την απονομή 10.000 μεταπτυχιακών και 10.000 διδακτορικών τίτλων
με τη σφραγίδα του έως το 2020, με ταυτόχρονη παροχή στους αποφοίτους
επιχειρηματικών δεξιοτήτων την πρακτική άσκηση σε κορυφαίες εταιρείες και
ερευνητικά κέντρα. Στόχος αυτού του υπο-προγράμμματος είναι
να δημιουργηθούν παραρτήματα, δηλαδή 2-3 Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας (KIC's) στην Ελλάδα, σε τομείς όπου η Ελλάδα μπορεί να ξεχωρίσει όπως ενέργεια,
πληροφορική, προστιθέμενη αξία στην παραγωγή τροφίμων, υγεία, αντιστρέφοντας
έτσι το κύμα της διαρροής εγκεφάλων και συμβάλλοντας στην αξιοποίηση των
ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας".
Σημειώνεται ότι αυτή τη
στιγμή λειτουργούν ήδη με μεγάλη επιτυχία τρεις (3) Κοινότητες Γνώσης και
Καινοτομίας, κατανεμημένες σε 18 τοποθεσίες στην Ε.Ε., στους τομείς της
Πληροφορικής (EIT
ICT Labs) Eνέργειας (InnoEnergy),) και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής (Climate KIC). Μέρος της χρηματοδότησης του Ορίζοντα
θα αξιοποιηθεί τόσο για την υποστήριξη των τριών αυτών Κοινοτήτων όσο και για
τη δημιουργία πέντε (5) νέων σε θεματικούς τομείς που κρίνονται υψηλής
προτεραιότητας για την κάλυψη των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. Οι
Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας που σχεδιάζονται για την επόμενη προγραμματική
περίοδο είναι για το 2014 Καινοτομία για μια Υγιή Ζωή και Ενεργό Γήρανση, Πρώτες
Ύλες – Βιώσιμη Έρευνα, Εξόρυξη, Επεξεργασία, Ανακύκλωση και Υποκατάσταση. Για
το 2016 Τρόφιμα για το Μέλλον (Food4future) – Βιώσιμη Αλυσίδα Εφοδιασμού από
τους Πόρους στους Καταναλωτές, Μεταποίηση Προστιθέμενης Αξίας (νέες μορφές και
τεχνολογίες παραγωγής και μεταποίησης υψηλής προστιθέμενης αξίας). Για το 2018 Αστική
Κινητικότητα (έξυπνες, οικολογικές και ολοκληρωμένες συγκοινωνίες σε αστικά
περιβάλλοντα, θέματα πολεοδομικού σχεδιασμού και προστασίας του περιβάλλοντος).
